۱۲ شهریور ۱۲۹۴ شهادت رئیسعلی دلواری

رئیس علی دلواری دلاورتنگستان

رئیس علی فرزندرییس محمد درسال ۱۲۶۱ شمسی(۱۸۸۲ میلادی) دردهستانی ازتوابع بوشهربه دنیا آمد. درعصرمشروطیت، جوانی ۲۴ ساله، بلند همت، شجاع، درصدق صفا کم مانند و دروطن دوستی ضرب المثل بود.

رئیس علی دلواری مبارز مشروطه خواه و رهبرقیام جنوب درتنگستان و بوشهرعلیه نیروهای بریتانیا دردوره جنگ جهانی اول بودکه درجنگ بااشغالگران به شهادت رسید.

پس ازاشغال بوشهرتوسط انگلیسی ها، آنان قصد تصرف دلوار را می کنند. رییس علی دلواری  همراه با یاران خود که یکصد تفنکچی بودند، علیه اشغال گران وارد نبرد می شود. او ویارانش نیروهای متجاوزرا که قریب به پنج هزار نفربودند، باشجاعتی وصف ناپذیرمقابله می کند. او باجنگهای پارتیزانی  شکست های سنگینی برانگلیسی ها  واردکرده وآنان را تارومارمی کند.

رئیس علی دلواری ازدلیران تنگستان است که  با نان و خرما ساخته و داروندارخود را فدای آزادی و رستگاری مردمش کرد.

رئیس علی علاقمند به فنون نظامی، اسب سواری و تیراندازی بود که دراین رشته ها مهارت و تبحرچشمگیری داشت که همین مهارت درقیام علیه نظامیان انگلیسی موجب علبه وی درمیدان های متعدد نبرد علیه قوای اشغالگرشد.

شرایط تاریخی واجتماعی

ایران درزمان جنگ جهانی اول باوجود اعلام بی طرفی احمدشاه قاجارازشمال و جنوب مورد هجوم نیروهای نظامی روس و انگلیس قرا گرفت. کشتی های جنگی انگلیس درتاریخ ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ شمسی وارد آب های نیلگون خلیج فارس شدند.  قوای بریتانیایی، شهربوشهروسایرشهرها وجزایرمهم جنوب کشورازجمله جزیره خارک، برازجان، تنگستان، وبعدها جزیره فاو وشهربصره و کشورعراق را تصرف کردند.

موقعیت دلوار

روستای دلواربندرکوچکی است، درپنجاه کیلومتری بوشهرکه مرکزیکی ازبخشهای ساحلی شهرستان تنگستان است. واژه دلواربه معنای«دلاور»ا ست که گاه «دلبار»  هم گفته می شود. شغل مردم دلواراغلب ماهی گیری و سفربه شیخ نشین هاست. موقعیت دلواربه گونه ای است که کشتی های بزرگ می توانند درساحل آن پهلو بگیرند به همین لحاظ درمقاطعی ازتاریخ ایران نامی ازآن ذکرشده است.

بندردلوارکه جمعیت آن حدود۷۰۰ نفربوده است، بزرگترین نقش را دردفاع ازخاک ایران درسال ۱۹۱۴ میلادی درمقابل حمله قوای انگلیس داشته است

زمانی انگلیسی ها بعدازاشغال بوشهروپیشروی به سمت شیراز به منظورتطمیع رئیس علی می خواستند که موافقت او را با پیاده شدن قوای انگلیس دربندبندر دلوارجلب کنند و چهل هزار پوند به او پیشنهاد کردند رئیس علی درپاسخ گفت: « چگونه می توانم به استقلال ایران خیانت کنم و انگلیسی ها تهدید کردند که خانه هایتان را ویران ونخلهایتان  قطع می کنیم، پاسخ داد: « خانه ماکوه است و انهدام آن درقدرت امپراتوری بریتانیا نیست وما تاآخرین نفرمقاومت خواهیم کرد.»

غیرتمندان تنگستانی به نیت خود عمل کرده آنقدرکوه به کوه مقاومت نمودندکه دوست ودشمن انگشت به حیرت به دندان گرفته ودولت بریتانیایی درکارخود حیران و مجبور به مکروحیله شدند و با رشوه به خائنینی، رئیس علی را به قتل برسانند.

زنان درجنگ

درحالی که رئیس علی و یارانش مشغول نبرد و دفاع ازدلواردرمقابل انگلیسی های بودند، چند تن اززنان رشید به مجاهدان درصفوف جبهه مدد می رسانند. بنا به نقل ازگل اندام خانم ( نوه رئیس علی) پریخان، و خواهررئیس علی ازجمله زنانی بود که برای مجاهدان آب و غذا وفشنگ می برده و تفنگ های آنان را ازگلوله پرمی کرده است.  زنان اسب سواری خوب بلد بودند و درگروه های سه نفره ، آب و آذوقه را به جبهه می رسانند. سکینه خواهربزرگ رئیس علی، یکی دیگراززنان شجاع بوده که دراسب سواری ماهر بوده و همراه همسرش غلام رضا نامورکه تفنگچی بود، می جنگید. و هرگاه گلوکه کم می آمد سریع به مجاهدان  فشنگ می رساندوآب بین مجاهدان تقسیم می کرده است. حمله انگلیسی ها به دلوار درمرداد ماه دراوج گرمای تابستان انجام می گرفت و گرمای طاقت فرسا باعث زحمت مجاهدان و حتی انگلیسی ها شده بود.

تاکتیک کلاه نمدی وکلاه حصیری

 ازدیگر زنان گل اندام  ازروستای باغک گلنازازروستای شورکی و خیرالنساء ازدلواررا می توان نام برد.  فاموخانم وگلنارخانم کارمداوای زخمیان و تهیه فشنگ وپرکردن تفنگ را درطول سنگربه عهده داشتند است. یکی دیگراززنان فاطمه آغا ، بانویی شجاع با اندامی قوی و صدایی رسا بوده که باخواندن اشعارو حماسرایی و سخنان شورانگیز، نقش برجسته ای که با درتهییج مردان و زنان تنگستانی ایفا کرد. علی مراد فراش بندی درارتباط بااین بانو می نویسد: «این بانوزنی رزمنده و پردل جرأت و با شهامت بود. دربحبوبه جنگ دلوار شخصاً به سنگرمجاهدان آب می رسانده ودرجنگ «مل گپ» درنزدیکی جائینک برای رئیس علی تفنگ رافشنگ گذاری می کرد». یکی ازتاکتیک های نظامی درجنگ دلوار به وسیله یکی ازخواهران رئیس علی پیشنهاد می شود. به کارگیری کلاه نمدی وحصیری بود که دریک روزعده ای اززنان دلوار و قراء اطراف، ۲۰۰ کلاه تهیه می کنندو به مجاهدان می دهندتادرپشت نخلهای نخلستان پوشش بگیرند.

مجاهدت بانوان موضوعی است که هرگزدرتواریخ رسمی ثبت نشده است. ولی بی گمان مشقتی که زنان تنگستانی دردوره نبردعلیه انگلیس و حتی پس ازآن تحمل کردندکم نبوده است.

زنده و جاوید ماند هرکه نکونام زیست

رئیس علی دلواری و دلیران دشتی و تنگستان زمان اشغال انگلیسی ها، کمر به مبارزه با اشغالگران بستند و وارد جنگ های پارتیزانی و نامنظم با قوای انگلیس شدند. این جنگ های ۲۰ روزادامه داشت. دراین جنگها نیروهای انگلیس و خوانین متحد با آنان نتوانستنددربرابررئیس علی ویارانش  پیاپی شکست می خوردند. پیشروی های پی درپی رئیس علی حسادت برخی را برانگیخت و درصدد قتل وی برآمدند.  در۱۲ شهریور ۱۲۹۴ رئیس علی  هنگام شبیخون به قوای انگلیس درمحلی به نام «تنگک» که اردوگاه دشمن را آماج گلوله های خود می ساختند.گرفتار خیانت یکی ازنیروهایش به نام «غلام حسین تنگکی»  شد و باشلیک گلوله  این خائن ازپشت سربه شهادت رسید. اودرسن ۳۴ سالگی جانش را درراه آزادی وطن و مبارزه با اشغالگران انگلیسی اهدا کرد.

می گویندکه پیکر وی به گورک سادات حمل می شود و تمامی اهالی تنگستان که شرکت داشته اند، به دلوارمی برندو هزاران نفر حدود ۲۰ کیلومترراه بین گورک و دلوار را پیاده طی می کنند.

پیکررئیس علی که درروستایی به نام کله بند به امانت گذاشته شده بود و دفن شده بود.طبق وصیت خودش به وادی السلام درنجف منتقل وبه خاک سپرده شد.

 

 

 

اشتراک: