۲ سپتامبر ۲۰۲۱ درگذشت میکیس تئودوراکیس، هنرمند مبارز یونانی

 

️میکیس تئودوراکیس، آهنگساز، سیاستمدار و نویسنده مبارز یونانی، در ۹۶ سالگی درگذشت.

️وی سالها از هنرش برای آزادی و مبارزه با ستم و دیکتاتوری نظامیان بهره برد و تا می‌توانست دراین راه کوشید و لحظه‌‌یی خاموش نشد. ️در ۱۹۶۷ رژیمی متشکل از نظامیان قدرت را به دست گرفتند. تئودوراکیس زندگی پنهایی زیر زمینی را برای مبارزه آغاز کرد و جبهه میهن را تشکیل داد. .️پس از مدتی طی حکمی گوش کردن به آهنگ‌های او نیز ممنوع شد و خودش هم ممنوع‌الخروج و در همان سال دستگیر و برای ماه‌ها زندانی و پس از آزادی به همراه همسر و دو دخترش تبعید شد و  پس از چندی به اردوگاه کار اجباری فرستاده شد.

در دوران تبعید، تئودوراکیس خاموش ننشست و برای سرنگونی حکومت نظامی جنگید و با هنرش صدای هم‌میهنانش شد. ️متعهد بودن این هنرمند را ازاینجا می‌توانیم متوجه شویم که سال گذشته با توجه به سن بالا، نسبت به وضعیت یک پناهجوی هنرمند ایرانی (امید طوطیان) بطور رسمی واکنش نشان داد و همین امر موجب تسریع در روند پرونده این هنرمند ایرانی شد.

فیلم Z ساخته "کوستاگاوراس" فیلمساز یونانی الاصل و موسیقی آن ساخته "میکیس تئودوراکیس"، برای بسیاری از ایرانیان، فیلمی نوستالژیک است.

زد(z) در زبان یونانی، به معنی"او زنده است"  بوده و اشاره به قتل "گریگوری لمبراکیس" نماینده چپ‌گرای پارلمان یونان دارد که در ۱۹۶۳ به دست نیروهای راست‌گرا در یونان صورت گرفت.

فیلم «زد» داستان حکومتی را روایت می‌کند که با ابزار سرکوب، می‌کوشد سیاستمداران و هواداران جناح مخالف، دستگاه قضایی و مطبوعات را خاموش کند. اگر چه در این فیلم نام این کشور گفته نمی‌شود، اما به روشنی مشخص است که "گاوراس" در پی توصیف دیکتاتوری نظامی در زادگاهش یونان بوده است. یونانی که روزگاری مهد آزادی و دمکراسی بود و بعد گرفتار دیکتاتوری و فاشیسم گردید و "فیلم زد" مکانیسم این سیستم فاشیستی را در سرکوب مخالفان سیاسی اش به خوبی نشان می دهد.

 موسیقی "فیلم زد" ترکیبی از قطعات آوازی و ارکسترال است که بر روی دو محور تراژدی و حماسه بنا شده. حماسه مبارزه علیه دیکتاتوری و فاشیسم و تراژدی مرگ قهرمان آن یعنی "گریگوری لمبراکیس". به علاوه تاثیر موسیقی فولکلوریک سرزمین یونان بر موسیقی این فیلم آشکار است و این یکی از ویژگی‌های اصلی آثار "تئودوراکیس" است. "تئودوراکیس" که خود رهبر و یکی از بنیان‌گذاران جنبش جوانان "لمبراکیس" بود که پس از ترور "لمبراکیس"، در یونان تاسیس شد و ارتباط حسی و عقیدتی تنگاتنگی با موضوع فیلم و کاراکتر اصلی آن داشت، تمام تجربه عاطفی و شخصی‌اش را در موسیقی این فیلم به کار بست.

 به گفته "تئودوراکیس" وقتی "گاوراس" این فیلم را می‌ساخت او در تبعید در زاتونا بود و "گاوراس" نتوانست فیلمنامه فیلم را به دست او برساند. بنابراین "تئودوراکیس" بر اساس موضوع و تم فیلم، قطعاتی نوشت که "گاوراس" و تهیه کننده فرانسوی فیلم از میان این قطعات، تعدادی را بر اساس فضا و حال و هوای فیلم برگزیدند. هنگامی که "تئودوراکیس" بعد از آزادی از زندان و تبعید در ۱۹۷۰ فیلم را به همراه "گاوراس" و "ایو مونتان" در پاریس بر روی صحنه دید، به شدت تحت تاثیر آن قرار گرفت و سلیقه گاوراس را در انتخاب این قطعات ستود. "تئودوراکیس" یکی از برجسته ترین موسیقی دانان یونانی است که آثار متنوعی از موسیقی فیلم، باله، سمفونی و ترانه خلق کرده است و در ایران این آهنگساز را به واسطه موسیقی هایی که برای فیلم های زوربای یونانی و زد ساخته، می شناسند.

از دیدگاه اهل هنر و کسانی که به مقوله زیبایی شناسی توجه دارند، هنر به دو بخش تقسیم می شود: هنری که الزاما به خود هنر می پردازد و هنر متعهد. هنری که جنبه های انسان دوستانه به خود می گیرد و سمت و سوی ویژه ای دارد و آثار "تئودوراکیس" از این منظر قابل بررسی است.

در موسیقی که بعد انتزاعی آن از سایر رشته های هنری بیشتر است کمتر بحث تعهد مطرح می شود. اما "تئودوراکیس" با وجود این که ساخته هایش بُعد انتزاعی به خود می گیرند اما از منظر هنر متعهد قابل تامل و بحث هستند. در ایران نیز با هنرمندان و آهنگسازانی چون "منفرد زاده"، "عارف"، "شیدا"، "شجریان"، "لطفی" و ... روبرو می شویم که در آثارشان به نوعی به هنر متعهد پایبند بوده و هستند.

اشتراک: